АЛМАТЫ – ҚОҚЫССЫЗ ҚАЛА
Ару қала Алматы еліміздің ең үлгілі шаһарларының бірі де бірегейі болып саналады. Алдағы уақытта да осылай болып қалуы үшін қазірден тұрғындар арасында түрлі экологиялық шаралар мен түсіндірме жұмыстары жүргізіліп келеді.
Жуырда ғана қалада «Алматы – біздің ортақ үйіміз» науқаны аясында ерекше экологиялық акция ұйымдастырылды. Сәуір мен мамыр айларын қамтитын шара қала тұрғындарын сыйлық купондарының орнына қайталама шикізатты жинауға және қайта өңдеуге тапсыруға ынталандыратын экологиялық бастама болып табылады. Акция қалдықтармен байланысты мәселелер және оларды қайта өңдеудің маңыздылығы туралы хабардар болуға бағытталған.
Акцияға Алматы қаласының барлық тұрғындары мен қонақтары қатыса алады. Қатысушыларға макулатура, пластикалық бөтелкелер, алюминий банкалар, шыны бөтелкелерді қоса алғанда, қайта өңдеу үшін белгілі бір мөлшерде қайта өңдеуге арналған шикізатты өз бетінше жинау ұсынылады. Жиналған материалдар қайталама шикізатты қабылдау пункттеріне арнайы мекенжайлар бойынша тапсырылады.
Әр материал үшін купонның бес түрі ұсынылады: пицца купоны, бургер, кафе, донер және додстер. Берілген әрбір купонның осы науқанға қатысатын тамақтану орындарының мекенжайлары бар өзінің бірегей промокоды болады.
Қатысушылар қайта өңделетін заттарды арнайы шарттармен купондарға айырбастай алады. Акция серіктестері – «Salam Bro», «Dodo pizza», «Gippo», «Degirmen» компаниялары.
Бұдан бөлек, Алматыда қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтер бекітілді.
Мәслихаттың кезектен тыс XVI сессиясында депутаттар қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекітті.
Есептеулерге сәйкес жылдық тариф 1 текше метр қалдық үшін 3 309 теңгені құрады, айлық тариф бір адамға айына 718,5 теңгені құрады. Орташа статистикалық пәтерлер үшін коммуналдық қызметтердің төлем сомасы ҚТҚ шығару тарифі көтерілсе орта есеппен 1,4%-ға артады.
Әлеуметтік көмек көрсету қағидаларына сәйкес халықтың әлеуметтік осал топтарына (ХӘОТ) атаулы әлеуметтік көмек көрсетіледі. Коммуналдық қызметтерге жұмсалған шығыстарды өтеу үшін 2024 жылдың 1 мамырынан бастап ХӘОТ санатындағы 315 430 тұрғынға 0,05 АЕК (184,6 теңге) көлемінде атаулы әлеуметтік көмек төленетін болады.
Қолданыстағы тарифтер Алматы қаласы мәслихатының 2017 жылғы 15 қыркүйектегі №146 шешімімен бекітілген болатын. 2017-2023 жылдар аралығында нарық қатысушылары (қоқыс шығаратын ұйымдар, қоқыс сұрыптайтын кәсіпорындар және полигон операторы) шығындардың айтарлықтай өскенін атап өтті. ҚТҚ шығару тарифі контейнерлік алаңдардан қалдықтарды жинау және оларды қоқыс сұрыптау кәсіпорындарына тасымалдау, қалдықтарды сұрыптау, пайдалы фракцияларды одан әрі қайта өңдеуге шығару, полигонға кәдеге жаратпайтын фракцияларды тасымалдау, полигонда қалдықтарды қабылдау және оларды көму бойынша шығыстарды қамтиды. Бұл ретте 2017 жылдан бастап орташа жалақы екі есеге, дизель отынының орташа құны 3 есеге ұлғайды, арнайы техниканың қосалқы бөлшектеріне шығындар өсті.
Қазіргі уақытта Алматы әкімдігі ҚТҚ жинау және оны шығару үшін инфрақұрылымды сапалы жаңғырту жұмыстарын жалғастыруда. 2024-2025 жылдары 671 контейнер алаңында 2 905 тереңдетілген контейнерді ауыстыру және орнату жоспарланған. 2024 жылғы қаңтарда GPS-трекерлермен жарақтандырылған заманауи арнайы техниканың, қалдықтарды сұрыптауға арналған шарттардың, техниканы жаңарту жөніндегі инвестициялық бағдарламалар бойынша қатысушыларға қойылатын талаптармен 5 жыл мерзімге ҚТҚ шығарудағы ашық тендер өткізілді.
Сондай-ақ, коммуналдық қалдық мәселесі де ретке келмек. Алматыда жаңа редакциядағы үй иелері үшін коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының есептік нормалары бір тұрғынға жылына 2,33 текше метрді құрайды (қолданыстағы нормалар — жылына 2,9 текше метр). Бұл нормаларды VIII шақырылған мәслихаттың кезектен тыс XVI сессиясында мәслихат депутаттары бекітті.
Сондай-ақ, әлеуметтік, мәдени, өнеркәсіптік, коммерциялық және басқа да объектілер үшін коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының есептік нормалары өзгертілді.
Алматы қаласы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының қолданыстағы нормалары Алматы қаласы мәслихатының 2015 жылғы наурыздағы шешімімен бекітілген болатын. Алматы қаласының Экология және қоршаған орта басқармасы хабарлағандай, ҚР «Қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигондар» құрылыс нормаларына сәйкес ҚТҚ жинақтау нормаларын нақтылауды әр 5 жыл сайын жүргізу ұсынылады.
2022-2023 жылдары өзектендіру мақсатында коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының жаңа нормаларын әзірлеу бойынша Басқарма жұмыстар жүргізді. Зерттеулер маусым сайын (көктем, жаз, күз, қыс) жүргізілді, 27,5 мың адамды қамтитын 16 учаске (әр ауданнан 2 учаскеден) таңдалды. Зерттеу нәтижелері бойынша үй иелері мен басқа объектілер үшін коммуналдық қалдықтардың жинақталу нормаларын қайта қарау ұсынылды.
